Adargi du a aned ym 1930 oedd Jac Abertawe.Roedd yn byw yn ardal Doc y Gogledd/Afon Tawe yn Abertawe gyda’i feistr, William Thomas.
Byddai Jac bob amser yn ymateb i alwadau am help o’r dŵr. Wnaeth neb adrodd am ei achubiaeth gyntaf, ym mis Mehefin 1931, pan achubodd fachgen 12 oed. Ond ychydig o wythnosau’n ddiweddarach, o flaen torf, achubodd Jac nofiwr o’r dociau. Roedd ei ffotograff wedi ymddangos yn y papur newydd lleol a rhoddodd y cyngor lleol wobr ar ffurf coler arian iddo.
Daeth sawl gwobr wedyn gan gynnwys ‘Ci Dewraf y Flwyddyn’ a chwpan arian.Fe yw’r unig gi a gafodd DDWY fedel efydd (VC y byd cŵn) gan y Gynghrair Genedlaethol Amddiffyn Cŵn.Yn ôl y chwedl, achubodd Jac 27 o bobl yn ystod ei oes. Yn drist, ym 1937, bu farw ar ôl bwyta gwenwyn llygod mawr.
Saif ei gofeb, a godwyd gydag arian cyhoeddus, ar y promenâd ger maes rygbi San Helen. Yn 2000, enillodd Jac Abertawe deitl ‘Ci’r Ganrif’ gan Newfound Friends o Fryste sy’n hyfforddi technegau achub mewn dŵr i gŵn domestig.
Mae’n bosibl mai Jac a ysbrydolodd y llysenw Saesneg am bobl leol y dref – Jacs Abertawe.
Mwy o wybodaeth…
Darganfod mwy am hanes Abertawe…
